BAS DÖNMESINE NEDEN OLAN 6 HASTALIK!

Vertigo, toplumda bilinen adiyla bas dönmesi, oldukça sik görülen bir sorun. Öyle ki toplumda görülme orani yüzde 20-30 arasinda degisiyor. Kadinlarda erkeklere göre yaklasik 3 kat daha fazla görülen vertigo, artan yasla beraber daha sik ortaya çikiyor. Yaygin inanisin aksine bas dönmesi hastalik degil, pek çok hastaliga isaret edebilen bir belirti! Hava degisikliginden hatali hareket etmeye, isiktan yüksek sese maruz kalmaya, stresten öksürüge kadar pek çok etken bas dönmesini tetikleyebiliyor. Bu tetikleyici etkenlerin ardinda ise genellikle kulak, bazen de beyinden kaynaklanan hastaliklar yer aliyor.

Acibadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Kulak Burun Bogaz Uzmani Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer altta yatan hastaliga bagli olarak bas dönmesine pek çok sikayetin de eslik edebildigine dikkat çekerek, “Eslik eden yakinmalar arasinda bulanti, kusma, çinlama, isitme kaybi, kulakta dolgunluk hissi, terleme, çarpinti ve nefes darligi görülüyor. Gerek tetikleyiciler gerekse eslik eden sikayetler vertigoya yol açan hastaliga göre degisiyor” diyor. Acibadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Kulak Burun Bogaz Uzmani Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer bas dönmesine en sik neden olan 6 hastaligi anlatti; önemli bilgiler verdi. 

Kulak kristallerinin yerinden oynamasi (BPPV)

Bas dönmesine en sik yol açan hastaliklar arasinda pozisyonel vertigo (BPPV) yer aliyor. Halk arasinda kulak kristallerinin yerinden oynamasi olarak bilinen pozisyonel vertigo, bas hareketlerine bagli olarak, genelde saniyeler süren siddetli ve kisa süreli bas dönmesine neden oluyor. “Siklikla raftan bir sey almak veya ayakkabi baglamak gibi hareketler bu hastalikta bas dönmesini tetikliyor.” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer yerinden oynayan kulak kristallerinin tanisinin basit manevralarla konulup tedavi edilebildigini belirterek, söyle devam ediyor: “Pozisyonel vertigonun yas ilerledikçe görülme riski artiyor. Bu hastaligin D vitamini eksik olan hastalarda daha sik görüldügüne dair önemli çalismalar mevcut.” 

Denge sinirinde iltihap (Vestibüler nörit) 

Denge sinirinde iltihap olarak tanimlanan vestibüler nörit hastaligi da sik görülen vertigo nedenlerinden birini olusturuyor. Kulak Burun Bogaz Uzmani Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer hastalarin genellikle öncesinde bir üst solunum yolu enfeksiyonunun varligindan bahsettiklerini vurgulayarak, “Vestibüler nörit oldukça siddetli ve 7-10 gün boyunca sürekli seyreden, ancak siddeti azalarak devam eden bas dönmesine yol açiyor. Hastalarda siddetli bulanti ile kusma da görülüyor ve agizdan beslenme mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle hastalarin bir kisminda hastanede takip gerekebiliyor.” diyor.  

Meniere hastaligi

Iç kulak sivilarinda (endolenf) genisleme sonucu olusan meniere hastaligi önemli bir bas dönmesi etkeni olarak belirtiliyor. Ataklar halinde ortaya çikan bas dönmesi tipik özelligini olusturuyor. Bas dönmesinin yani sira atak sirasinda isitme kaybi, çinlama ve kulakta dolgunluk hissi, degisen sikliklarda görülüyor. Diyet degisikligi, ilaç tedavisi ve kulak içine yapilan enjeksiyonlarla hastalik kontrol altina alinabiliyor. 

Iç kulak iltihaplanmalari (Labirentit)

Iç kulagin iltihaplanmasi olarak bilinen labirentit varliginda bas dönmesine isitme kaybi ve bulanti/kusma eslik ediyor. Labirentit enfeksiyonlar veya enfeksiyon disi etkenlere bagli olarak gelisebiliyor. Genelde siddetli bas dönmesine yol açan labirentit varliginda hastanede yatis gerekebiliyor. Ataklar halinde olmayan ve sürekli devam eden bas dönmesi haftalarca sürebiliyor ve sonrasinda özellikle bazi hareketlerle ortaya çikan dengesizlik ile isitme kaybi gibi sekeller birakabiliyor.

Vestibüler migren

Migren tanisi olan birçok hastada klasik migren ataklari disinda bagimsiz vertigo ataklari görülebiliyor. “Bas agrisi disinda baska nörolojik sikayetler olusturan migrenöz bir tablo olarak karsimiza çikiyor” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer, tani ve tedavi sürecini söyle anlatiyor: “Migren tanisi varliginda ataklar halinde ortaya çikabilen bas dönmesi veya dengesizlik ve bas agrisi ile denge bozuklugu arasinda bir iliskinin tespit edilmesiyle tani konuluyor. Bas dönmesi atagi sirasinda siklikla bas agrisi görülmemesi ve tetikleyicilerin varligi önemli özellikler arasinda yer aliyor. Tedavisi genel olarak migren tedavisine benzerlik gösteriyor.” 

Beyin damar hastaliklari

Bas dönmesine de yol açan damar hastaliklarinin önemli bir orani tikaniklik sonucu olusuyor. Damar hastaliklari, etkilenen alana göre birçok ek sikayetlere de sebep olabiliyor. Risk faktörleri arasinda sigara içmek, yüksek tansiyon ve diyabet yer aliyor. Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer, “Özellikle ani ortaya çikan durumlarda ilk amacimiz kisa sürede taniyi dogru bir sekilde koymak ve uygun tedavinin baslatilmasini saglamaktir.” diyor.  

--------------Kutu bilgisi------------------ 

Hastalik degil, bir belirti!

Vertigo (bas dönmesi) bir hastalik degil, hastaligin olusturdugu yakinmalardan biri.  “Dolayisiyla vertigoya neden olan bazi hastaliklarin varligi söz konusu oluyor.” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer bas dönmesinin hangi mekanizmayla gelistigini söyle anlatiyor: “Dengenin saglanmasinda iç kulak, göz, eklemler ve beyin arasinda hassas bir etkilesim mevcut. Alinan denge bilgisi beyinde, yani merkezi sinir sisteminde isleniyor ve ortaya çikan yanitla denge saglaniyor. Denge sistemi genel olarak insan vücudunda çok hizli çalisiyor ve degisikliklere çok hizli cevap veriyor. Günlük hayatta yaptigimiz ve çogu zaman farkina bile varmadigimiz bas ve vücut hareketleri bu denge sisteminin süzgecinden geçiyor ve gerekli cevap olusturularak gerek bakis gibi görsel dünyamiz gerekse postürümüz sabit tutuluyor. Hastalik varliginda ise bir hareket olmamasina ragmen denge sistemi uyariliyor ve hareket algisi olusuyor. Bu durum vertigo olarak adlandiriliyor.”