Gebelikte Bas Agrisi Neden Önemlidir?

Bas agrisi her ne kadar sik karsilasilan bir sorun olsa da gebelik döneminde veya dogumun hemen sonrasinda ortaya çikan agrinin daha dikkatli incelenmesi gerekiyor. Kadin Sagligi, Hastaliklari ve Dogum Uzmani Op. Dr. Tanju Demirören, altta yatan soruna göre agrinin siddeti ve sikliginin degisebilecegine isaret ediyor.

Bas agrisi özellikle dogurganlik çagindaki kadinlarda en sik rastlanan sikâyetlerin basinda geliyor. Norveç'te yapilan bir çalismada 40 yasin altindaki kadinlarin yüzde 60’inin son bir yil içinde bas agrisindan sikâyet ettigi ortaya konmus. Özellikle agrinin gebelik döneminde ve sonrasinda ortaya çikmasi hem anne, hem de bebek sagligi açisindan ayri bir önem tasiyor. 2015 de yapilan bir çalismada acile bas agrisi ile basvuran gebelerin yüzde 35 inde bas agrisinin ikincil bir hastaliga ( gebelige bagli hipertansiyona) bagli oldugunun saptandigini söyleyen ve bu nedenle özellikle gebelikte veya dogum sonrasi yeni ortaya çikan bas agrisinin ayrintili incelenmesi gerektigini söyledi. “20. gebelik haftasindan sonra veya dogum sonrasi 2 hafta içinde ortaya çikan bas agrisinda gebeligin yüksek tansiyonu (preeklampsi) ve bu duruma bagli konvülsiyonlarin (eklampsi) ilk bulgusu olabilir” diye konustu.

NEDENLERIN BASINDA GEBELIK ZEHIRLENMESI VAR

20. gebelik haftasi üzerinde atipik veya yeni ortaya çikan bas agrisi varsa, kisinin tansiyonu normal dahi olsa gebelik zehirlenmesinin (preeklapmsi) akla getirilmesi gerektigini anlatan Op. Dr. Tanju Demirören, su bilgileri verdi:“Yapilan degerlendirmelerde bu vakalarin yaklasik üçte birinde preeklampsi saptanmistir. Bu gruptaki agrilar genellikle yaygin, sabit orta ve agir siddette, zonklayici sekildedir. Beraberinde bulanik görme, isik hassasiyeti ve bilinç düzeyinde degisiklikler de görülebilir. Migrene bagli bas agrisinda da benzer bulgular vardir. Ancak migrende agri siklikla tek taraflidir. Bu noktada tani, sistemik muayene, tansiyon degerleri ve göz muayene bulgularina bakilarak konulur. Bununla birlikte, gebenin bas agrisinda nörolojik degerlendirme de çok önemlidir. Preeklampsi nedenli bas agrisinda beyin kanamasi olmadigi müddetçe nörolojik muayene sonuçlari normaldir.”

BAS AGRISIYLA BIRLIKTE BU BELIRTILER VARSA DIKKAT!

Bas agrisi olan gebede altta ciddi bir hastaligin yattigini düsündüren belirtileri söyle siraladi: “Bas agrisi ile zihin bulanikligi, kasilmalar (konvülsiyon), göz dibi ödemi, ense sertligi ve nörolojik bulgular, agrinin çok siddetli baslamasi, ilk kez migren benzeri agrinin ortaya çikmasi, eskiden var olan agridan farkli siddette ve farkli sekilde ortaya çikmasi, agrinin uykudan uyandiracak kadar siddetli olmasi ve agri kesiciler agrinin azalmamasi durumlarinda hemen doktora basvurulmalidir.”

Bu sikâyetlerle gelen gebenin ayrintili olarak incelenmesinin dogru tani açisindan önemine dikkat çeken Op. Dr. Tanju Demirören, “Gebelikten önce gerginlik tipi, migren ve küme bas agrisi oldugu bilinen gebelerde, belirtiler daha önce görülen agri tablosu ile uyumlu ise gebelik zehirlenmesi ekarte edildikten sonra ek bir sey yapmaya gerek kalmaz. Bu noktada, gebelikte bas agrisi ile birlikte yüksek tansiyon tespit edilmesi tehlikeli olabilecegi için dikkatli olunmasi gerekir.”

EN SIK MIGREN GÖRÜNÜYOR

Bas agrisi ile hekime basvuran gebelerin üçte birinde altta yatan bir baska hastalik (gebelik hipertansiyonu, preeklampsi vs) saptanirken üçte ikisinde migren tipi agrilar saptandigini anlatan Op. Dr. Tanju Demirören, hangi hastaliklarin hangi belirtilerle kendini gösterdigini söyle anlatti: “Migren tipi, gerilim tipi veya küme tipi bas agrilari olan gebelerin tanisi genelde gebelik öncesinden konulmus olur. Gebelikte ilk defa ortaya çikan veya atipik bas agrilarinda gebelige bagli hipertansiyon disarida birakildiktan sonra yarisinin migren diger kalanlarin ise gerilim ve küme tipi bas agrilari oldugu görülmüstür. Migren bas agrisi yüzde 70 tek taraflidir. Yüzde 30 ise ya her iki ön lobta ya da basin tamaminda yaygin olarak hissedilir. Rutin fizik aktivite ile artar, orta ve agir siddette baslar giderek siddetlenir, zonklayicidir. Hasta karanlik sessiz, ortama kaçar. 4 ila 72 saat sürer. Bulanti kusma, isiga duyarlilik, sese tahammülsüzlük, genellikle görsel öncü belirtiler olur bazen duyusal veya motor kayipla birlikte olabilir. Gebelikte migreni olanlarin yüzde 60-70 inde agri sikliginda azalma izlenir. Ancak dogum sonrasi dönemde artis izlenir. Migren ataklarinin gebelige olumsuz bir etkisi olmaz.”

GERGINLIK VE KÜME TIPI AGRININ FARKLILIKLARI

Gebelik öncesi tani konan bir diger agri grubu ise gerginlik ve küme tipi bas agrisi olusturuyor. Her iki türdeki ayirici noktalar konusunda Op. Dr. Tanju Demirören su bilgileri verdi:“Gerginlik tipi agri çift taraflidir. Baski veya basinç hissi halinde artar ve azalir. Hasta aktiftir veya bazen dinlenmek ister. 30 dakika dan 7 güne dek sürebilir. Eslik eden farkli bir belirti yoktur. Küme tipi agrilar her zaman tek taraflidir, genellikle göz veya sakaklarin etrafinda baslar. Agri hizlica baslar dakikalar içinde siddetlenir, agri derin sürekli izdirap veren patlayici tarzdadir. Hasta aktifdir, agri 15 dakika ile 3 saat arasi sürer. Ayni tarafta gözde sulanma kizariklik, burunda tikaniklik, burun akintisi, göz kapaginda sarkma, gözbebeginde küçülme, yorgunluk veya ajitasyon görülebilir.”

TEDAVI AGRI TIPINE GÖRE SEKILLENIYOR

Daha önce bas agrisi hikâyesi olmayan ani ve siddetli baslayan bas agrilarinda klinik ayrimda nörolojik görüntüleme (MR) daha sik kullanilmalidir. Bas agrisi ile basvuran gebede gerekli laboratuvar ve klinik inceleme sonrasi gebelik hipertansiyonu veya eklampsi (gebelik tansiyonuna bagli kasilmalar ile giden tablo) riski uzaklastirildiktan sonra gebelikte kullanilabilen ilaçlar ile agri tipine göre tedavi düzenlenir.”